Veiligheid
Voor het slapen van baby’s en jonge kinderen zijn er richtlijnen, en voor het samen slapen nog meer. Zoals het woord al zegt zijn het richtlijnen. Als ouder maak je altijd zelf de beslissing in hoeverre je die volgt. Zolang je weet wat de richtlijnen zijn en waar de risico’s liggen, kun je een weloverwogen beslissing maken tussen veiligheid en werkbaarheid. Hieronder zullen we daarom de richtlijnen geven. Op de andere pagina’s onder dit kopje gaan we op een aantal van die richtlijnen wat dieper in.
De richtlijnen die in Nederland door professionals zoals kraamzorg en verloskundigen gevolgd worden, komen van het Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheid (NCJ). Daarnaast biedt de overheid de richtlijnen voor veilig slapen (en veiligheid over andere onderwerpen) aan op Veiligheid.nl.
Voor bedsharen zijn er richtlijnen opgesteld door Professor James J. McKenna van het Mother-Baby Behavioral Sleep Laboratory van de University of Notre Dame in de Verenigde Staten.
Richtlijnen om veilig samen te slapen:
- De kamertemperatuur is idealiter rond de 16-18 graden. Dit zorgt voor een goede nachtrust en is niet te warm.
- Leg je kind op zijn/haar rug te slapen tot hij/zij zelf vlot heen en weer kan draaien. Buikligging wordt in verband gebracht met wiegendood.
- Gebruik tot een kind 2 jaar is, geen dekbed voor je kind. Een dekbed isoleert te goed, waardoor je kind oververhit kan raken (warmtestuwing) en als ze er met het gezicht tegenaan komen te liggen, kunnen ze steeds zuurstofarmere lucht inademen (rebreathing).
Als je bedshared of je kind in een open co-sleeper slaapt, is een dekbed voor het grote bed ook onveilig. Een deken van katoen, wol of synthetische stof met een laken kan wel. Zorg ervoor dat deze goed zijn ingestopt en als je kind in een eigen bedje of co-sleeper slaapt maak je deze kort op (zodat je kind er precies onder past en niet naar beneden kan zakken). Een goed passende babyslaapzak in plaats van een deken en laken kan ook. - Laat het kind slapen op een stevig, vlak matras. Gebruik geen plastic matrasbeschermers, in ieder geval niet onder het hoofd. Plastic verhoogd het risico op warmtestuwing. Een waterbed is geen geschikt bed voor een baby of jong kind.
- Zorg dat je kind slaapt buiten bereik van snoeren en draden. Zorg ook dat er afstand is tot de (warme) verwarming. Ook losse stoffen, doeken e.d. houd je uit de buurt van een baby.
- Gebruik geen hoofdbeschermer voor een wieg, ledikant of co-sleeper. Houd kussens, knuffels en andere gevulde materialen uit de buurt van je kind of dreumes. Ze kunnen er tegen aan komen liggen met het risico steeds zuurstofarmere lucht in te ademen (rebreathing).
- Slaap nooit samen op de bank. Laat een kind ook niet alleen op een bank slapen. Een kind kan er makkelijk vanaf vallen, ze kunnen tussen kussens bekneld raken en doordat een bank vaak geen stevig vlak oppervlak is, kunnen ze makkelijker onbedoeld in een benarde positie rollen.
- Leg je kind nooit vast, ook niet om uit bed vallen of omrollen te voorkomen. Ook speciale kussens e.d. om je kind in een bepaalde houding te leggen, zijn sterk af te raden. Kan je kind zich toch iets bewegen, dan kan het zich door het vastleggen in nog gevaarlijker situaties wurmen dan wanneer het niet vast lag.
- Laat je kind minimaal de eerste 6 maanden bij de ouders op de kamer slapen. Dit verlaagd het risico op wiegendood.
- Laat een kind niet in 1 ruimte slapen met iemand die rookt. Roken verhoogd het risico op wiegendood aanzienlijk. Het is daarom beter om als de roker niet in dezelfde ruimte als een baby of kind te slapen. Lees hier meer over.
- Een kinderwagenbak is geen geschikte slaapplaats binnenshuis. Mocht een kind er na het wandelen nog in liggen te slapen en je wilt dit zo laten, doe dan in ieder geval de kap naar beneden en zorg dat er toezicht op blijft. Voor de nacht is dit dus zeker geen geschikte slaapplek.
- Leg een baby/kind niet te slapen in een babynestje, op een schapenvacht, op een borstvoedingskussen, op een verschoonkussen, op een ander kussen of op een ander zacht oppervlak. Al deze ‘extra’ materialen brengen risico met zich mee door dat het te warm is (warmtestuwing) of door risico er tegen aan te komen liggen en zuurstofarme lucht in te ademen (rebreathing). Een vlak en stevig matrasoppervlak is de veiligste slaapplek voor een baby/kind, of dit nu in de wieg, ledikant, co-sleeper of het grote bed is.
Wanneer je een wieg, ledikant of co-sleeper gebruikt:
- Let erop dat de afstand tussen de spijlen tussen de 4,5 en 6,5 cm is. De bodem van het bed hoort ventilerend te zijn en aan het bed zitten geen haken e.d. waar een kind zich aan kan bezeren. De zijkanten moeten open zijn, gesloten zijkanten zijn af te raden omdat deze kunnen zorgen voor onvoldoende ventilatie. Als je zelf het bedje wilt schilderen, kies dan voor gifvrije verf.
Bouw je een bestaand ledikant om tot co-sleeper, zorg dan dat deze stevig is, eventueel door te verstevigen met een houten balk aan de open zijde. - Gebruik je een co-sleeper, maak deze dan vast aan het bed, zodat je kind niet tussen het grote bed en de co-sleeper bekneld kan raken. Vul kieren en naden op (met bijvoorbeeld schuimrubber, verkrijgbaar bij stoffenwinkels, meubelbekleders en vaak ook op de markt). Doe de bedbekleding zoals hoeslakens over de opvulling van de naden heen. Zorg dat de matrashoogte van de co-sleeper aansluit op de matrashoogte van het bed, zodat het kind niet tegen de zijkant aan kan komen liggen.
- Laat een kind nooit alleen in een open co-sleeper slapen, zodat er niet na een beetje kruipen uit bed gevallen kan worden.
- Gebruik een co-sleeper helemaal open, of helemaal dicht. Openen tot halverwege terwijl je kind erin ligt/slaapt is onveilig omdat kinderen zichzelf half op dat randje kunnen manivreren (en helaas is daar al een kindje aan overleden).
Bedsharen:
- Bedsharen wordt door het NCJ in Nederland afgeraden (tot 4 maanden). Mijn persoonlijke mening is anders. Veel kindjes hebben behoefte om bij mama te zijn ’s nachts. Moeders vallen regelmatig in slaap tijdens het borstvoeden. Ik ben daarom van mening dat je beter kunt zorgen dat het zo veilig mogelijk gebeurt. Daarom raad ik aan de onderstaande richtlijnen te volgen, opgesteld door Professor James J. McKenna van het Mother-Baby Behavioral Sleep Laboratory van de University of Notre Dame in de Verenigde Staten. Lees meer over mijn visie op veiligheid en bedsharen.
- Bedsharen wordt alleen aangeraden voor borstvoedende moeders. Een borstvoedende moeder is door de borstvoedingshormonen meer alert en haar slaaparchitectuur past zich, ook door die hormonen, aan op die van de baby. Daarnaast reageert een slapende baby instinctief anders op een borstvoedende moeder. Geef je geen borstvoeding? Dan is een co-sleeper een veiliger slaapplek. Lees meer over borstvoeding en bedsharen.
- Bedsharen wordt afgeraden indien je minder alert bent door roken, alcohol, verdovende middelen, medicijnen waar je alertheid van vermindert, ziekte en zware oververmoeidheid.
- Bedsharen wordt ook afgeraden wanneer je zwaar overgewicht hebt, waardoor je niet goed meer aan kan voelen waar je kind zich ten opzichte van jezelf bevindt.
- Gebruik een stevig matras en zorg dat er geen spleten, kieren e.d. zijn waar je kind tussen kan raken. Gebruik geen dekbed en zorg ervoor dat je kind niet tegen een kussen aan kan komen te liggen (dus ook geen borstvoedingskussen als uitvalbescherming gebruiken). Kussens geven een risico doordat kinderen als ze er met hun gezicht tegen aan liggen steeds zuurstofarmere lucht in ademen (rebreathing).
- Als je lang haar hebt, zorg dan dat je dit vast doet. Je kind kan hier in verstrikt raken als het los is.
- Zorg dat alle volwassenen in bed weten dat er ook een baby of jong kind in bed ligt, zodat ze zich daarvan bewust zijn. De veiligste plek voor een kind is naast de borstvoedende moeder, niet in het midden.
- Gebruik een bedhekje of een andere uitvalbescherming zodat je kind niet van het bed kan rollen. Je bed verlagen, door bijvoorbeeld alleen de lattenbodems met matrassen op de grond te leggen, is nog beter. Kan je kind kruipen en klauteren, dan is verlagen van het bed helemaal de beste optie, want als ze over een bedhek heen klimmen, vallen ze van nog grotere hoogte.
- Slaap als moeder op je zij, met je knieën opgetrokken en een arm onder je hoofd tussen je kind en je kussen. Je kind ligt op zijn rug tussen je benen en je arm, met het hoofd ter hoogte van je borst. Dit noemen we de maternale houding.
- Laat een baby niet naast een ander/ouder kind slapen, maar altijd naast een persoon die de verantwoordelijkheid voor de baby kan nemen.
- Laat een kind niet alleen in het grote bed slapen, ze kunnen er altijd uitvallen, want zelfs een baby van een paar minuten oud kan zich al verplaatsen.
Lees meer over deze richtlijnen op http://cosleeping.nd.edu/safe-co-sleeping-guidelines/ of in het boek van James McKenna: